Kunst der Fuge (Version 1742)

Pieter Dirksen (harpsichord)

Bach, J S:
 The Art of Fugue, BWV1080

"Rond Bachs vermeende zwanenzang Die Kunst der Fuge (een cyclus van fuga’s en canons, gebaseerd op één thema) zijn storende mystificaties geweven, die betrekking hebben op het abstractiegehalte van de muziek en op het al dan niet voltooide karakter van de cyclus. Verschillende musicologen hebben getracht de impasse te doorbreken door niet alleen uit te gaan van de postume druk uit 1751, maar de aandacht ook te richten op een handschrift uit de jaren 1740. Zowel de postume uitgave als het handschrift werden in een moderne editie gepubliceerd door Christoph Wolff. De versie van het handschrift werd al eerder op cd gezet door Henk van Zonneveld (CAX5754). Inmiddels heeft ook Pieter Dirksen zich in het autograaf verdiept. Met inachtneming van grafologische kenmerken en watermerken komt hij tot de hypothese dat Bach rond 1742 de Kunst der Fuge gepland heeft als een cyclus van 12 stukken, opeenlopend in contrapuntische complexiteit (praktisch overeenkomend met de eerste 12 stukken van het autograaf). Het scharnierpunt van deze cyclus wordt gevormd door Contrapunctus 7 'in stylo francese' (nr.6 in de versie van 1751), die (net als bij de Goldbergvariaties) als Franse ouverture de tweede helft van de cyclus markeert. Het slot van deze vroegste (zij het hypothetische) versie zou gevormd worden door de Canon per augmentationem. Volgens Pieter Dirksen levert deze reconstructie een afgerond en speelbaar geheel op. Als hij hier gelijk in heeft, dan betekent dit dat we (tenminste wat deze versie betreft) beschikken over een voltooide Kunst der Fuge, die niet door de erven Bach in het ongerede is gebracht. Behalve deze zogenaamde versie 1742 speelt Pieter Dirksen als 'appendix' de resterende stukken van het autograaf: de beide spiegelfuga’s en een alternatieve versie van de Canon per augmentationem.
Bibliotheek.nl (HJ)