SYMPHONIE NR. 8

Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks, Mariss Jansons

Het ontstaan ??van Anton Bruckners Achtste symfonie werd misschien aangestoken door een plotselinge roem die het constant wankele zelfvertrouwen van de componist een boost gaf. Na de uitvoering van Bruckners Zevende had de beroemde dirigent Hermann Levi hem geprezen als "de grootste symfonist sinds de dood van Beethoven". In Wenen werd Bruckner vaak belachelijk gemaakt, maar in München werd hij eindelijk serieus genomen: zijn belang was erkend en de Oostenrijkse keizer had hem de Orde van Franz Joseph toegekend – iets waar de componist trots op was. In de zomer van 1884 begon hij aan een nieuwe symfonie, dit keer terug naar C mineur, de toonsoort van zijn eerste twee symfonieën. Deze toonaard had een bijzonder krachtig symfonisch precedent in Beethovens Vijfde en daagde hem bijna uit om de reis per aspera ad astra ("door de nacht naar het licht") te maken. Hij wilde de grootste instrumentale symfonie aller tijden creëren; de schaal werd gigantisch en stelde hoge eisen aan zowel artiesten als publiek. Het onvergelijkbaar gedurfde ontwerp van de finale vertegenwoordigt waarschijnlijk het langste en meest gedurfde deel in sonatevorm dat ooit is geschreven; Bruckner noemde het "de belangrijkste beweging van mijn leven". Tegen het einde ervan, wanneer de hoofdthema's van alle vier de delen tegelijkertijd klinken, schreef hij een euforisch "Hallelujah!" in het ontwerp.

In augustus 1887, na drie jaar werken, was de symfonie voltooid, maar vanwege energieke bezwaren van Levi werd ze niet onmiddellijk uitgevoerd. Bruckner herzag zijn werk grondig tussen oktober 1887 en maart 1890, en de première van de Achtste symfonie in zijn nieuwe versie vond uiteindelijk plaats op 18 december 1892, uitgevoerd door de Wiener Philharmoniker onder leiding van Hans Richter. Het was een buitengewoon succes. Hugo Wolf beschreef het concert als volgt: "Het was een absolute overwinning van het licht op de duisternis, en de storm van opgetogen applaus was als een elementaire manifestatie van de natuur. Kortom, het was een triomf die zo compleet was als een Romeinse keizer zich had kunnen wensen. ."

Bruckners Achtste symfonie is sindsdien niet meer weg te denken uit het symfonische repertoire, maar vormt nog steeds een enorme uitdaging voor uitvoerders. Mariss Jansons en de musici van het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks zijn echter meer dan opgewassen tegen de buitengewone eisen die dit meesterwerk stelt. De opname van het concertevenement in München van november 2017 is nu op cd uitgebracht door BR-KLASSIK: het is een voorbeeldige uitvoering van een van de belangrijkste composities van het laatromantische symfonische repertoire, in de versie van 1890.

Bruckner:
 Symphony No. 8 in C minor (Nowak 1890 edition)

"Anders dan in Amsterdam heeft Mariss Jansons in München zijn positie als chef-dirigent van het Symfonieorkest van de Beierse Omroep aangehouden. Ook daar staat Bruckner hoog op de repertoirelijst. Nu Jansons 75 is geworden, verdient hij zonder meer een plaats in de eregalerij van grote Brucknerdirigenten. De onlangs verschenen liveopname met de Achtste symfonie in de versie van 1890 laat daar geen misverstanden over bestaan. Anders dan bij gerenommeerde voorgangers als Karajan, Giulini, Haitink, Celibidache en Wand, die er twee schijfjes voor nodig hadden, past zijn interpretatie precies op één cd. Toch doet het spel niet gehaast aan. Het is ook zeker niet te langzaam, met een flexibel tempo waarin de kathedralen van klank oprijzen in een grandioze architectuur. Details worden subtiel belicht zonder de grote lijnen te verstoren. Jansons is wel verweten dat zijn benadering al te gestroomlijnd is en dat hij de scherpe kantjes van de muziek afhaalt, maar hier laat hij horen dat ook een buitengewoon geraffineerde interpretatie van deze monumentale symfonie een enorme impact kan hebben op hart en ziel. Het orkest uit München doet overigens in het geheel niet onder voor het Concertgebouworkest."
Klassieke Zaken Magazine 4-2018

"No lover of this symphony will be content with less than half a dozen recordings, and this should undoubtedly be among them."
BBC Music Magazine - September 2018 *****

"Jansons’s performance is a notable achievement. Even taking into consideration the Bavarian Radio Symphony orchestra’s long history of Bruckner interpretation, the quality of the playing is exceptional. I’m not sure I’ve ever heard the symphony’s instrumental detail presented with such careful attention to colour, phrasing and balance…There’s more to a performance than refined playing, however, and Jansons’s interpretation also impresses with its command of symphonic structure."
Gramophone Magazine - September 2018